Rusya Türkiye arası ticari ilişkiler uzun zaman boyunca dış ticaret hacmi giderek artarak devam etti. Bu ilişkide Rusya’nın Türkiye ile olan ticari ilişkilerinde Rusya ihracatı ithalatından fazla olduğu için dış ticaret fazlalığı verirken Türkiye dış ticaret açığı verdi.
2015 yılında yaşanan uçak krizinden sonra Rusya turizm dahil olmak üzere iki ülke arasındaki tüm ticari ilişkilerde frene bastı. Rusya’daki Türk firmalarına baskı yapmış hatta turizm acentelerinin Türkiye’ye olan organizasyonlarını iptal etmiştir. Bu durum Türkiye’nin dış ticaret hacminde düşüşe neden oldu. Rusya Türkiye ile yaptığı ithalatı azaltmış ve Turizmden gelen kaynağı kesmiş oldu.
2016 yılında yapılan görüşmelerden sonra Rusya’nın doğal gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırmak istemesi ile iki ülke arasındaki dış ticaret ilişkiler tekrar normale dönmeye başladı. 2017 yılında ekonomik kısıtların kaldırılmasıyla ikili ilişkiler iyileşmeye başladı.
RUSYA İLE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARİ İLİŞKİLER
Rusya ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerde dikkate alınması gereken fırsatlar ve riskler oluşmaktadır. Bu fırsatlar ve riskler iki ülke arasında bir dış ticaret dengesi oluşturmak için önemli noktaları belirtir. Fırsatları değerlendirebilmek ülkelerin kendi ekonomilerine olumlu yönde katkı sağlar ve dış ticaret hacmini arttırır.
Rusya’nın Türkiye’ye İhraç Ettiği Ürünler; mineral yakıtlar, demir ve çelik, hayvansal ve bitkisel yağlar, alüminyum, tahıl, bakır.
Rusya’nın Türkiye’den İthal Ettiği Ürünler; meyveler, motorlu kara taşıtlar, elektrikli makine ve cihazlar, plastikler ve mamulleri, kumaş.
İKİ ÜLKE ARASINDA YAPILAN ANLAŞMALAR VE PROTOKOLLER
• 8.10.1937 tarihli “Ticaret ve Seyri-sefain Anlaşması” ile 25.2.1991 tarihli “Ticari ve Ekonomik İşbirliğine Dair Anlaşma”
• 15.12.1997 tarihinde imzalanan ve 17 Mayıs 2000 tarihinde onay süreci tamamlanan “Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşma”
• 15.12.1997 tarihinde imzalanan ve 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüğe giren “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması”
• 15.12.1997 tarihinde imzalanan “Ticari, Ekonomik, Sanayi, Bilimsel-Teknik İşbirliğinin Geliştirilmesi Hakkında Uzun Vadeli Program”
• Türkiye-Rusya Federasyonu Hükümetler arası Karma Ekonomik Komisyon Protokolleri (13. Dönem KEK Toplantısı Protokolü/01.12.2014)
• Türkiye-Rusya Federasyonu Hükümetler arası Karma Ekonomik Komisyon 14. Dönem Toplantısı Protokolü (12.10.2016)
• Türkiye-Rusya Federasyonu Hükümetler arası Karma Ekonomik Komisyon 15. Dönem Toplantısı Protokolü (21.10.2017)
Türkiye’de Faaliyet Gösteren Rus Şirketler
⦁ Yandex
⦁ Sberbank (Deniz bankın hissleri’nin %99.85 ini satın aldı, 26 milyar dolarlık yatırım)
⦁ MMK Şirketler Grubu (Magnitogorsk Demir-Çelik Fabrikası A.Ş) 2 milyar dolar yatırım.
⦁ Lukoil petrol şirket
Türkiye’de kurulu 2.093 Rus şirketi bulunuyor.
Rusya’da Faaliyet Gösteren Türk Şirketleri
⦁ FIBA Holding’e ait Credit Europe Bank, Prokommerz Bank, Garanti Bankası, Ziraat Bankası, İş Bankası, Yapı Kredi Bankası
⦁ Renaissance Construction (Rönesans Holdinge ait), Sembol İnşaat, Enka, IC İçtaş İnşaat.
⦁ Anadolu Efes
⦁ Türk Martur şirketine ait, Martur Automotive Seating and interiors Ltd. Şti, Tirsan Ltd. Şti, Türk Orhan Holding’e ait Nobel Otomotiv Rusya Ltd. Şti.
⦁ BEKO (Koç Holding)
⦁ Ruscam (Türk şişecam grubuna dahil)
⦁ Coral Travel, Anex-Tour
Rusya-Türkiye ticari ilişkilerinde 2018’in ilk yarısında Tüik (Türkiye İstatistik Kurumu) ‘in raporlarına göre Rusya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi %37 büyümüştür.
Rusya’nın Türkiye’ye yaptığı ihracat 2018 de bir önceki yılara göre 8.373 milyar dolardan 11.343 milyar dolara çıkarak %35.5 artmıştır.
İthalat ise 1.369 milyardan dolardan 2.005 milyar dolar artarak %46.5 büyümüştür.
Rusya Türkiye arası ticari ilişkilerde ithalat ve ihracat rakamlarına baktığımızda Türkiye’nin dış ticaret açığı verdiğini görürüz.
Fırsatlar
Rusya’nın ekonomisindeki iyileşmelerin giderek artması sonucu orta sınıfın genişlemesi ve tüketim harcamalarının artması.
Tüketiciler Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ilk başta düşük fiyatlı ve düşük kaliteli dayanıklı tüketim mallarına yönelmiştir. Ancak 1998 yılından sonra gelirlerdeki artışlarla beraber tüketicilerin harcamaları da değişmiş, tüketiciler daha yüksek kaliteli ürünlere yönelmiştir.
Rus tüketicilerin önem verdiği noktalar fiyat ve kalitedir. Tüketim mallarına olan talep yüksektir.
Rusya’da tüketicilerin tüketim ürünlerine talepleri devam ettikçe ithalatta tüketim mallarının ağırlığı da devam edecektir. Türkiye menşeli ürünler Rus pazarında fiyat ve kalite olarak rakiplerine göre avantajlı konumdadır. Özellikle otomotiv ve otomotiv yan sanayi, inşaat malzemeleri, ev tekstili, iş ve maden makineleri, tekstil ve hazır giyim, deri ve kürklü giyim, ayakkabı, yaş meyve-sebze, gıda sanayi ürünleri gibi sektörlerde potansiyel bulunmaktadır.
Tehditler
Rusya’da ticari ilişkilerde kişisel görüş ve intibalara yer almaktadır. Rusya’da ticari faaliyette bulunmak için Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıt mecburiyeti yoktur. Bu nedenle firma güvenirliği konusunda büyük bilinir firmalar haricinde diğer firmalar için kişisel görüş önemlidir.
Alacakların tahsili konusunda mahkeme kararıyla yabancı firma haklı çıksa bile uygulama takibinde hukukun etkin olmaması alacak tahsilinde etmekte soruna neden olabilmektedir.
İki ülke arasında siyasi sorunların açtığı ekonomik krizler.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilerde Türkiye’nin sürekli dış ticaret açığı verdiği görülmektedir. Türkiye fırsatlar ve tehditleri birlikte iyi değerlendirip bu fırsatlardan yararlana bilirse Rusya ile dış ticaret hacmini arttırarak dış ticaret açığını kapatın dış ticaret dengesini sağlayabilir. Bu fırsatlar üzerine yapılan yatırımlar Türkiye’nin Rusya üzerinde ticaret üstünlüğü kurmasında etken oluşturabilir. Bu şekilde Rusya pazarında etkin rol alan Türkiye, Rusya’nın ekonomik yaptırımlarının önüne geçebilir.