Geçtiğimiz haftalarda Amerikan kaya petrolünde (WTI) ciddi bir fiyat düşüşü yaşandı. 20 Nisan sabahı New York borsasında işlem gören WTI’ ın varil fiyatı sırasıyla 9,5 ve 2 doların altında gibi fiyatlara indi ve ardından kapanışa doğru varil fiyatı 0 doların altını gördü. Peki, bu durumun sebebi ve dünya geneline etkisi nedir?
Tabiki dünyanın içinde bulunduğu korona virüsü sürecinin tüm piyasaları derinden etkilediği açık. Bununla birlikte ve daha öncesinde, 2020 Nisan ayının 2.haftasına doğru OPEC+ görüşmelerinde azalan petrol talebinin üzerine gereken önlemlerin alınması tartışıldı. Fakat artık günümüzde petrol üretiminde tekel OPEC ülkelerinde olmadığı gibi petrol üreten ülkelerinde bir araya gelerek piyasaya düzenledikleri görülmektedir. İşte bu adımlardan bir tanesini de Suudi Arabistan Prensi Selman OPEC+ görüşmelerinin sonucunda attı. Selman, kaya petrolüne karşı rakip olarak piyasadaki düzenlemeler için Rus Lider Putin ile görüştü. İki liderin görüşmesi gayet olumsuz bir şekilde geçmesinin ardından, Suudi Arabistan’ın petrol üretimini ciddi şekilde arttırdı.
Bu gelişmelerin sonucuna ek olarak dünyanın içinde bulunduğu salgın ortamında, enerjiye olan talebin ve petrol ihtiyacının ciddi şekilde düşmesiyle, fiyatlar hızla inişe geçti. Bu düşüşten WTI nasıl etkilendi?
WTI bir vadeli işlemler piyasası (derivatives market) ürünüdür. Nedir bu vadeli işlemler piyasası? Kısaca, bir ürünün fiyatının ödendiği tarihten sonra başka bir tarihte teslim edildiği ürünlerin oluşturduğu piyasadır. İşte geçtiğimiz haftalarda alınan petrol vadelilerin işlem günüydü ancak artan aşırı üretimle birlikte Amerika’da, petrolü depolayacak alan kalmamıştı. Bu durum, şirketleri mecburi olarak alıcılara bu petrolün depolanması için ücret ödemesini ortaya çıkarmıştır. Bunun üzerine, işlemi gören petrolleri depolamak için verilen ücret toplam satış fiyatlarına eksi olarak yansımıştır. Peki, çözüm olarak basit bir şeklide Amerikalı petrol üreticilerinden kuyuların kapatılması beklenebilir. Ancak, kaya petrolünün çıkarılması çok maaliyetli olduğu için ve kuyuları kapatmak bundan daha çok maaliyetlere sebep olacağından şuan WTI üreticileri üretimine mecburi olarak devam etmektedir. Böylelikle geçtiğimiz haftalardaki durumun özeti budur.
Bu çıkmaz sadece Amerika’da değil dünya genelinde bir sorun haline gelmiştir. Örneğin, Venezuela’da enflasyonu bir kenara bırakırsak petrol fiyatlarında hem ciddi bir düşüş görülmektedir hem de petrol stoklayan tesislerdeki tankerler taşmaya başlamıştır.
Bu ekonomik sıkıntının yarattığı durum birçok ülkenin halihazırda uyguladığı poltikaları da etkilemekte. Örneğin, Rusya Suriye’deki savaşın maaliyetlerinin artamsı ve petrol piyasasındaki düşüş nedeniyle petrol üreten ülke olarak ciddi ekonomik sorunlarla yüzyüe geldi. Nitekim Putin’in Rus askerini Suriye’den çekmesi bu kriz ile birlikte hızlanabilir.
Sonuç olarak dünyayı etkisine alan bu salgın sürecinde, enerjiye duyulan ihtiyacın azalması ile petrol talebinin azalması, dünyadaki ekonomik sıkıntı baş göstermekte. Bu durumda petrol üreten ülkelerin ithalatı durdurup petrol depolarını boşalması beklenebilir. Öte yandan, dünyadaki salgının yavaş yavaş düzelmesi ve buna bağlı olarak dünyanın petrole olan talebi artmasıyla piyasaların eski dengesine ve küresel rekabetten doğan dengesizliklerin tekrar eski haline gelmesi beklenebilir.
Yorumlar: 0 Posta tarihi: 13 Mayıs 2020